با ماهیت تست کاربردپذیری بیشتر آشنا شوید!

تجربه کاربری ارتباط واقعی افراد با یک وب‌سایت، برنامه یا محصول ساخته‌شده توسط شما و مشاهده واکنش‌ها و رفتار آنها نسبت به آن، تست کاربردپذیری نام دارد. این فرآیند می‌تواند از یک مرحله کوچک مانند مشاهده ویدیوهای ضبط‌شده شروع شده و تا آزمایشگاه با استفاده از تجهیزات ردیابی چشم گسترش یابد. تست کاربردپذیری یا به قولی تست کاربری محصول یک مرحله ضروری برای تضمین وجود یک تجربه مفید، مؤثر و لذت‌بخش برای کاربران است.

تست کاربردپذیری چیست؟

تست کاربردپذیری یا تست تجربه کاربری به روشی گفته می شود که برای ارزیابی عملکرد وب‌سایت، برنامه یا محصولات دیجیتالی استفاده می‌شود و با مشاهده کاربران واقعی حین انجام فعالیت‌های از پیش‌تعیین‌شده (سناریوی تست) صورت می‌گیرد. در این فرآیند، معمولاً پژوهشگران مرتبط با کسب‌وکار مشارکت‌کنندگان را نظارت می‌کنند. هدف اصلی از انجام تست کاربردپذیری، شناسایی نقاط گیج‌کننده و کشف فرصت‌های بهبود تجربه کلی کاربر در محصول شماست.

اگر در خصوص مبانی تست کاربردپذیری می خواهید بیشتر بدانید اینجا کلیک کنید. 

چرا تست کاربردپذیری اهمیت دارد؟

تست کاربردپذیری یا تست کاربری توسط کاربران واقعی محصول شما اجرا می‌شود، که این امر باعث شناسایی مسائلی می‌شود که متخصصان محصولات دیجیتال به آنها دسترسی ندارند. کاربران به شما مشکلاتی را آشکار می‌سازند که ممکن است توسط اعضای تیم طراحی یا بازاریابی به دلیل آشنایی عمیق با محصول، قابل تشخیص نباشد.

مشاهده نحوه استفاده واقعی کاربران از محصول شما، از راهکارهای مؤثری برای تشخیص این موارد است:

آیا بازدیدکنندگان محصول شما :

•  فرآیند عملکرد سایت را درک می‌کنند و به سادگی از آن استفاده می‌کنند؟
• آیا آنها قادر به انجام کارهای اصلی و ضروری خود هستند؟
• آیا تجربه‌ای مثبت و کارآمد در طول استفاده از محصول شما دارند؟
• آیا با مشکلات کاربری غیرمنتظره روبرو می‌شوند؟

این نوع تحقیقات به‌ویژه برای بهبود محصولات یا نسخه‌های به‌روز شده، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند. بدون انجام این تست‌ها، احتمال دارد که محصولی طراحی کنید که اعضای تیم شما می‌توانند از آن استفاده کنند، اما برای کاربران قابل فهم و کاربرپسند نباشد.

فواید تست کاربردپذیری

در هر مرحله‌ای از توسعه محصول خود (وبسایت، اپلیکیشن و …) قرار دارید،چه در مرحله نمونه اولیه باشد و چه کاملا تمام شده باشد، می توانید از تست کاربردپذیری و مزایای آن بهره مند شوید به عبارتی تست محصول انجام دهید. علاوه بر این، با تکرار تست‌های کاربردپذیری، می‌توانید در طول زمان محصول خود را بهبود دهید.

۸ مزیت اساسی تست کاربردپذیری:

1. تایید نمونه اولیه خود: در ابتدای مراحل کاری و قبل از به پایان رساندن پروژه، واکنش کاربران را در تعامل با محصول خود ارزیابی کنید. آیا آنها فهمیده‌اند که محصول شما چه کاربردی دارد؟ آیا هدف محصول برایشان واضح است؟ این تست نمونه اولیه به شما کمک می‌کند تا قبل از سرمایه‌گذاری هزینه‌بر در ساخت محصول، برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای مراحل آینده داشته باشید.
2. ارزیابی میزان برآورده کردن انتظارات: پس از تکمیل محصول، دوباره تست کاربردپذیری را اجرا کنید تا مطمئن شوید که همه چیز به‌طور مطلوب عمل می‌کند. آیا استفاده از محصول ساده است؟ آیا تمامی اجزا به درستی عمل می‌کنند؟
3. شناسایی مشکلات و پیچیدگی‌ها: اگر در محصول شما مراحل مختلفی برای کاربران وجود دارد که باید آنها را طی کنند (مانند فرآیند پرداخت آنلاین)، تست کاربردپذیری انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید این فرایندها برای کاربران ساده و قابل‌فهم هستند.
4. تبیین دلیل وجود برخی داده‌ها در محصول: تست کاربردپذیری اغلب می‌تواند به شما دلیل حضور برخی از داده‌ها در محصول را نشان دهد؛ به‌عنوان مثال، داده های یک heat map می‌توانند نشان دهند که کاربران به بخشی از یک صفحه توجه نمی‌کنند، در حالی‌که مشاهدات واقعی کاربران ممکن است دلیل چشم‌پوشی از آن بخش را نشان دهد.
5. شناسایی خطاهای جزئی: علاوه بر شناسایی خطاهای کلان با کاربردپذیری، این تست‌ها ممکن است به شناسایی اشکالات کوچک‌تر کمک کنند. شرکت‌کنندگان در تست ممکن است پیوندهای خراب، خطاهای سایت و مسائل رابط کاربری که به‌طور ناخواسته نادیده گرفته شده اند، را تشخیص دهند. این اشکالات به‌تنهایی مهم نیستند، اما در مجموع به ایجاد محصولی قابل اعتمادتر کمک می‌کنند.
6. درک واقعی از کاربران: گاهی اوقات افرادی که در یک پروژه مشغول به کارند، تا حدی درگیر اطلاعات فنی می‌شوند که فراموش می‌کنند کاربران عادی به این اطلاعات دسترسی ندارند. تست کاربردپذیری راه خوبی است تا شما به درک بهتری از نیازها و تجربیات کاربران برسید.
7. یافتن دلیل محکم برای تغییر: گاهی شاید بدانید که محصول شما مشکلاتی دارد؛ اما زمانی که کاربران را مشاهده کنید که چطور با این مشکلات درگیر هستند، قضیه فرق می کند. اینجاست که اطمینان حاصل خواهید کرد که باید تغییرات لازم را انجام دهید. تماشای ویدیوهای کوتاه از یافته‌های تست کاربردپذیری می‌تواند به شما توجیه قوی‌تری برای ایجاد تغییرات در محصول‌تان ارائه دهد. این ویدئوها می‌توانند به شما تجربه‌ای ملموس از چگونگی تعامل کاربران با محصولتان ارائه دهند و شما را به راهنمایی برای بهبود و تغییر مسیرهایی که نیاز به اصلاح دارند، هدایت کنند.
8. بهبود تجربه کاربری: در نهایت، هدف اصلی از تست کاربردپذیری، تجربه عالی کاربران در استفاده از محصول است. این تست‌ها به شما امکان می‌دهند تا مسائلی را که به راحتی قابل تشخیص نیستند را شناسایی و بهبود دهید و در نتیجه کاربران تجربه‌ای بهتر و موثرتر از محصول شما خواهند داشت.

تست کاربردپذیری چه چیز‌هایی نیست؟

می‌توان تعدادی از روش‌ها و تست‌های مختلف UX را مشاهده کرد که به بهبود تجربه کاربر کمک می‌کند. اما به طور دقیق به عنوان “ابزار آزمایش کاربر” شناخته نمی‌شوند؛ زیرا تجربه کاربران واقعی را در هنگام آزمایش محصول، به درستی تکرار نمی‌کنند:

تست A/B: تست A/B یک روش برای آزمایش چندین نسخه از یک صفحه وب است تا ببینیم کدام یک از این نسخه‌ها مؤثرتر است. این تست در برابر تست کاربردپذیری، بررسی و مشاهده رفتار کاربران را در زمان استفاده از محصول به چشم نمی‌آورد؛ تست A/B می‌تواند در تعیین کدام راهکار بهتر است به شما کمک کند، اما دلایل دقیق آن تصمیم را نمی‌تواند توضیح دهد.

گروه‌های متمرکز: در تست گروه‌های متمرکز، محققان گروهی از افراد را برای بحث درباره یک موضوع خاص جمع می‌کنند. معمولاً هدف این تست دریافت نظرات مردم درباره یک محصول یا خدمت است، نه آزمایش نحوه استفاده از آنها.

نظرسنجی‌ها: استفاده از نظرسنجی‌ها برای سنجش تجربه کاربر ممکن است. اما از آنجا که در نظرسنجی‌ها نمی توانید کاربران را در حین استفاده از محصول مشاهده کنید، آنها تست کاربردپذیری محسوب نمی‌شوند. با این حال، در یک تست کاربردپذیری ممکن است به‌طور تکمیلی از نظرسنجی‌ها نیز استفاده شود.

نرم افزار هیت مپ (Heat Map): Heat Map با نمایش داغ‌ترین (محبوب ترین) و سردترین (کم طرفدارترین) بخش های محصول، نحوه حرکت کاربران در صفحه را تصویر می‌کنند. این اطلاعات به توسعه‌دهندگان کمک می‌کنند تا بفهمند چگونه افراد در وبسایت حرکت می‌کنند. با این حال، از لحاظ فنی تست کاربردپذیری نیستند.

تست پذیرش کاربر: این عموماً آخرین مرحله از فرآیند تست نرم‌افزار است، که در آن کاربران مراحل مشخصی را در محصول طی می‌کنند تا از عملکرد صحیح نرم‌افزار اطمینان حاصل کنند. این تست نیز بیشتر به منظور تضمین کیفیت و تست فنی محصول انجام می‌شود، نه برای ارزیابی تجربه کاربری.

تست‌های داخلی: ممکن است کارکنان شرکت شما نرم‌افزار را مرتباً تست کنند، اما این تست‌ها به عنوان تست کاربردپذیری مطرح نمی‌شوند. زیرا کارمندان به دلیل جهت گیری‌ای که دارند نتایج صادقانه‌ای که از کاربران واقعی بدست می‌آید، را ارایه نخواهندداد.

آیا تست کاربردپذیری با تست کاربری تفاوت دارد؟

تفاوت میان تست کاربردپذیری و تست کاربری برای بسیاری از توسعه‌دهندگان، مدیران پروژه و حتی طراحان تجربه کاربری (UX) به راحتی قابل تشخیص نیست.

• برخی معتقدند تست کاربر فرآیند تأیید تقاضا برای یک محصول است در حالی که تست کاربردپذیری بررسی می‌کند که آیا کاربران نهایی می‌توانند با نمونه اولیه محصول تعامل داشته باشند یا خیر. طبق این دیدگاه، تست کاربر قبل از ایجاد محصول انجام می‌شود و تست کاربردپذیری بعد از آن انجام می‌پذیرد.
•  بعضی دیگر تست کاربر را به معنای هر تستی که توسط کاربران انجام شود، تعریف می‌کنند، این تعریف کلی شامل تست کاربردپذیری هم است اما اجازه استفاده از این دو اصطلاح را به جای یکدیگر نمی‌دهد.

صرف نظر از آنچه شما می‌خواهید آن را بنامید، تماشای افراد واقعی که در حال استفاده از محصول شما هستند و یادگیری از اشتباهات آنها، بخش مهمی در روند بررسی محصول است.

چگونه باید شروع کرد؟

رابط کاربری وبسایت یا اپلیکیشن شما باید ساده و آسان باشد و تست کاربردپذیری یک مرحله اساسی در بررسی این رابط است. اما برای دست‌یابی به نتایج بهینه، تست باید به درستی انجام شود. هدف شما این است که شرایط استفاده طبیعی را دقیقاً در هنگام تست ایجاد کنید.

خدمات پلتفرم تستادی در حوزه کاربردپذیری

یکی از ساده ترین راه ها برای انجام تست کاربردپذیری، استفاده از ویدیو ضبط شده جلسه تست هم به صورت نظارت شده و هم بدون نظارت است. مشاهده نحوه تعامل کاربران با محصول شما می‌تواند به شما در بهبود تجربه کاربری بهتر کمک کند. ما در تستادی امکان انجام تست کاربردپذیری در هر بخش از محصول شما را به صورت تست از راه دور و نظارت نشده، فراهم می‌کنیم. شما با استفاده از خدمات تستادی می‌توانید میزان کاربردپذیری محصول خود را از طریق مشاهده ویدیو و تحلیلی داده‌های ویدیویی تست‌ها برای کاربران واقعی هدف محصول خود در شرایط واقعی بررسی کنید. برای استفاده‌ی کارآمد و دقیق دیتاهای ویدیوهای تست، نیز می‌توانید از تیم تحلیل تستادی کمک بگیرید.

۱. Eye Tracking: این ابزارها برای تشخیص مسیر نگاه کاربران به کار می‌روند. آنها نشان می‌دهند چه چیزهایی را به چه ترتیبی مشاهده می‌کنند، به چه چیزهایی بیشتر توجه می‌کنند و کجاها را نمی‌بینند. در نتیجه کدام بخش‌ها باید در چه بخشی از صفحه قرار بگیرند.

۲. Heat Map: ابزارهایی که برای تشخیص میزان کلیک، اسکرول و حرکت موس کاربران بر روی بخش‌های مختلف محصول استفاده می‌شوند و نقشه‌هایی شامل نقاطی که بیشتر و کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند را تولید می‌کنند.

۳. User Acceptance Test: تست پذیرش کاربر، مرحله آخر از فرآیند تست نرم‌افزار است که در آن کاربران نهایی محصول را با تمام قابلیت‌ها و مشخصات آن بررسی می‌کنند.

۴. Visitor Recordings: ابزارهایی که جهت ضبط تمام کارهایی که کاربران به شکل آنلاین بر روی محصول انجام می‌دهند استفاده می‌شود. این ابزارها عموما تمام کارهای یک کاربر را از لحظه‌ی ورود به سایت یا اپلیکیشن و مسیری که طی کرده است را ضبط می‌کنند.

در کل، خدمات تستادی به شما کمک می‌کنند تا تجربه کاربران را بهبود بخشید و محصولی با کاربردپذیری بالا ایجاد کنید.