در دنیای رقابتی و پرتحول امروز، طراحی و توسعه محصولات دیجیتال همچون وبسایتها، اپلیکیشنها و نرمافزارها نیازمند توجه ویژه به تجربه کاربری (UX) است. یکی از راههای اصلی برای تضمین موفقیت یک محصول، انجام تست کاربردپذیری یا تست تجربه کاربری است. این تست فرآیندی است که در آن نحوه تعامل کاربران با محصول بررسی میشود تا مشکلات و نقاط ضعف در طراحی و عملکرد شناسایی شوند. استفاده از تست کاربردپذیری نه تنها به بهبود تجربه کاربری کمک میکند، بلکه به تیمهای توسعه این امکان را میدهد که محصولاتی کاربرپسندتر، کارآمدتر و با کیفیتتر تولید کنند.
در ادامه یک نمونه از تست کاربردپذیری یک وب سایت فروش آنلاین آورده شده است تا بهتر با فرآیند این تست ارزشمند آشنا شوید.
نمونه واقعی: تست کاربردپذیری برای یک وبسایت فروش آنلاین
-
هدف تست
شرکت “X” یک وبسایت فروش آنلاین برای محصولات فناوری راهاندازی کرده است. هدف از این تست کاربری، ارزیابی این است که آیا کاربران میتوانند به راحتی محصولات را جستجو کرده، به سبد خرید اضافه و فرآیند خرید را تکمیل کنند یا خیر.
-
ابزارهای استفاده شده
- پلتفرم تست کاربری آنلاین: برای انجام تست این شرکت از پلتفرم آنلاین تستادی استفاده شده است. این پلتفرم امکان ضبط ویدیو از نحوه تعامل کاربران با وبسایت را فراهم کرده و بازخوردهای لحظهای را ثبت میکند.
- ضبط ویدیو: در حین تست، تمامی رفتار کاربران شامل حرکت موس، کلیکها، جستجوها و واکنشهای آنها ضبط میشود. این ویدیوها بهطور مستقیم به تیم طراحی و توسعه ارسال میشود.
-
انتخاب کاربران هدف
- گروه هدف: در این مرحله انتخاب پرسونای مناسب انجام شد. این کاربران از طیفهای مختلف سنی و دارای تجربه خرید آنلاین بودند تا بتوانند دیدگاههای متفاوتی را به دست دهند.
- تعداد کاربران: 5 کاربر برای انجام تست انتخاب شد. معمولاً 5 کاربر در تستهای کاربردپذیری آنلاین برای به دست آوردن نتایج معنادار کافی است.

4.طراحی سناریوهای تست
با مشورت کارشناسان شرکت یک سناریو با چند وظیفه برای کاربران طراحی شد تا نحوه تعامل آنها با وبسایت آزمایش شود:
- وظیفه 1: پیدا کردن یک گوشی موبایل خاص (مثلاً “آیفون 13”) و افزودن آن به سبد خرید.
- وظیفه 2: بررسی گزینههای پرداخت و انتخاب یک روش پرداخت.
- وظیفه 3: جستجوی لوازم جانبی برای گوشی و خرید یک کابل شارژ.
- وظیفه 4: فرآیند تکمیل خرید و وارد کردن اطلاعات ارسال کالا.
- وظیفه 5: تست وضعیت پشتیبانی سایت از مشتریان
5.انجام تست و ضبط ویدیو
- کاربران از طریق لینک دعوتنامهای به پلتفرم آنلاین تستادی هدایت شدند. در این لینک، قبل از شروع، کاربران موظف به نصب نرمافزارهای مورد نیاز یا انجام تنظیمات اولیه برای شروع تست بودند.
- تست بهطور زنده ضبط شد. در حین استفاده از وبسایت، ویدیوهای ضبط شده تمام تعاملات کاربر را شامل کلیکها، جستجوها، اسکرولها، انتخاب محصولات و حتی واکنشهای آنها نسبت به مشکلات یا سردرگمیهای موجود در وبسایت نشان داد.
- از تستکنندگان خواسته شد که به طور طبیعی از وبسایت استفاده کنند و تمام افکار و واکنشهای خود را با صدای بلند بیان کنند.
-
تحلیل نتایج و شناسایی مشکلات
بعد از اتمام تستها، تیم طراحی و توسعه ویدیوهای ضبطشده را بررسی و تحلیل کرده و مشکلات کاربران را استخراج کردند:
-
- مشکل 1: بسیاری از کاربران نتوانستند محصول مورد نظر خود را پیدا کنند. جستجوها به نتیجه دلخواه نمیرسید و به نظر میرسید که کاربر در انتخاب فیلترهای جستجو دچار سردرگمی شد.
- مشکل 2: در هنگام وارد کردن اطلاعات پرداخت، برخی کاربران از تعداد زیاد فرمهای اطلاعات شخصی و پیچیدگی فرآیند سردرگم شدند.
- مشکل 3: کاربران بهطور متناوب نتواستند پیدا کردن جزئیات دقیق درباره محصول (مانند مشخصات فنی و نظرات مشتریان) را به راحتی انجام دهند.
- مشکل 4: برخی از کاربران نتواستند راحت به مرحله “تکمیل خرید” برسند و فرآیند پرداخت را به دلیل ارورهای ناواضح رها کردند.
-
پیشنهادات و اصلاحات
بر اساس نتایج این تست کاربردپذیری، تیم تحلیل تستادی به چندین تغییرات عمده اشاره کرد:
- پیشنهاد 1: سادهسازی و بهبود فرآیند جستجو با اضافه کردن فیلترهای کاربرپسندتر و بهینهسازی نتایج جستجو.
- پیشنهاد 2: کاهش مراحل وارد کردن اطلاعات در فرآیند پرداخت و اضافه کردن راهنماییهایی برای جلوگیری از اشتباهات کاربر.
- پیشنهاد 3: بهبود دسترسی به اطلاعات محصول و نمایش بهتر جزئیات فنی و نظرات کاربران در صفحه محصول.
- پیشنهاد 4: اصلاح ارورهای موجود در مرحله “پرداخت” و استفاده از پیامهای واضحتر برای راهنمایی کاربران در این مرحله.
8. نتایج نهایی و گزارش
در نهایت، نتایج تست کاربردپذیری آنلاین شامل ویدیوهای ضبطشده و بازخوردهای بهدست آمده از کاربران به همراه گزارش تیم تحلیل، برای تیم توسعه شرکت ارسال شد. تغییرات پیشنهادی میتواند باعث افزایش راحتی و کارایی وبسایت برای کاربران شده و در افزایش رضایت مندی آنها و در نتیجه فروش شرکت تاثیر بسیار مثبتی داشته باشد.
نتیجهگیری
این نمونه از تست کاربردپذیری آنلاین نشان میدهد که چگونه تستهای کاربردپذیری با ضبط ویدیو میتوانند به تیمهای طراحی کمک کنند تا مشکلات پنهان در نحوه تعامل کاربران با محصول را شناسایی کرده و آنها را اصلاح کنند. انجام تست کاربردپذیری به شرکتها این امکان را میدهد که بهطور دقیقتر و جزئیتر مسائل را شناسایی کرده و تجربه کاربری را بهبود بخشند.